I frokostpausen

Lagt ut av

Sula Sogelag presenterer no eit radioprogram frå 17. mars 1965:
I frokostpausen – hos O.A. Devolds Sønner A/S, Langevåg.
Programleiar: Joachim Rønneberg.

Medverkande:

  • Jakob Olven
  • Johannes Devold
  • Lars Slyngstad
  • Alvhild Leivdal
  • Jens Røssevoll
  • Hans Førde

Musikkinnslag:

  • Venke Fylling (sang)
  • Marie Lovise Widnes (sang)
  • Asbjørn Lund (gitar)
  • Per Weddegjerde Ensemble
  • Langevåg Musikkorps

Programmet er overført frå lydband til CD av Kjell Thorsen, Fiskarstranda. Den som gjorde opptaket av radioprogrammet, ønskjer ikkje å bli namngitt.
Sula Sogelag har gjort programmet tilgjengeleg på heimesida si med løyve frå NRK.

Ein halvtime frå ei anna radiotid ved Odd Sørås.
Når eg skriv dette, er det over eit halvt hundreår sidan programmet frå Devold vart sendt – eller «gjekk på lufta», som vi kringkastingsfolk gjerne seier. Vi merkar spranget i tid alt når vi høyrer programsekretær Asbjørn Gjærde innannonsere programmet. Tonen var ein annan den gongen, litt meir alvor, litt meir høgtid enn no. Og likevel: midten av sekstiåra var prega av nye tankar om kva NRK burde by lyttarane, kva programma skulle innehalde og korleis dei skulle lagast. Den 1. februar 1965 gjekk den første
Nitimen på lufta, med undertittelen «Litt av hvert for hvem som helst». Eit program som nettopp skulle gje lyttarane ein avslappa og uhøgtideleg formiddagstime måndag til fredag med ein smilande programleiar ved mikrofonen. Men om onsdagane måtte Kjell Thue og dei andre Nitime-programleiarane gå av lufta klokka 9.30, for då var det ein annan programserie som hadde si faste sendetid, og som hadde eksistert nokre månader lenger enn Nitimen.

Programmet «I frokostpausen» var meint som ei blanding av underhaldning og folkeopplysning. NRK skulle ta lyttarane med til større bedrifter rundt om i landet og møte leiarar og tilsette, men også by på underhaldningsinnslag med bedrifta sine eigne tilsette eller folk frå same distriktet. Eit viktig poeng var at
dette skulle vere direktesendingar. Det første programmet i serien vart sendt den 29.9.1964 frå Freia sjokoladefabrikk i Oslo. 17. mars året etter var turen komen til Langevågen og O.A. Devolds Sønner AS.

Programleiar Joachim Rønneberg hadde arbeidd i NRK sidan 1948, og den djupe røysta hans var kjend ikkje berre blant lyttarane til Vigra lokal, som det heitte då, men over heile landet. Han rapporterte om
allslags hendingar og tilhøve med stor autoritet, men kunne også ha eit smil på lur når høvet baud seg. I denne sendinga fekk han bl.a. høve til med lun humor å gripe fatt i ei feilsnakking som Devold-direktør Olven gjorde seg skuld i og som absolutt måtte rettast på.

Eg skal ikkje gje fleire kommentarar om frukostpausen blant dei 550 Devold-tilsette, det overlèt eg til deg som vil høyre på dette radioprogrammet. Ei vekes tid etter sendinga hadde kristiansundsavisa Tidens Krav eit intervju med Rønneberg. Avisa kallar programmet frå Devoldfabrikken ein suksess, og vil vite om det kjem fleire slike program frå fylket. Det er det gode sjansar for, meiner Rønneberg. Han seier at bedrifta må vere av ein viss storleik, minimum 50-60 tilsette, fordi det må vere publikum i salen under sendinga. Eg vil tru at kristiansundarane var bra nøgde då NRK, igjen med Joachim Rønneberg som programleiar, besøkte Goma Fabrikker i frukostpausen den 27. oktober same året.

Asbjørn Gjærde – som inn- og utannonserte programmet – vart mange år seinare distriktssjef i NRK Møre og Romsdal. No heiter stillinga distriktsredaktør. Dei som er interesserte i radiohistorie, vil ha mykje glede av boka hans Vel møtt til sendinga. Kringkastinga i Møre og Romsdal 1925–2005. Utgitt av Høgskulen i Volda 2005.

Devold-annonsar frå 1930-åra

Lagt ut av

ved Odd Sørås

Reklamesignaturen HAUK

Eg streva lenge med å finne ut kva signaturen HAUK på mange av Devold-annonsane stod for (meir om desse annonsane nedanfor). Det skulle vise seg at løysinga på gåta låg nærare enn eg hadde trudd.

Johan Sunde arbeidde ein gong i leiinga for Devold-fabrikken, og har, som vist nedanfor, tatt vare på litt av det gamle reklamemateriellet. Det var han som kunne fortelje meg at firmaet bak annonsane i bl.a. Arbeidermagasinet heitte Reklamehauk. Eg har funne ut litt om dette reklamebyrået. Kven teiknarane var, er ukjent. Dette er ikkje akkurat Sula-soge, men kan ha ei viss interesse likevel.

Første gongen eg har funne Reklamehauk nemnt, er i boka/heftet Fiskerimessen i Trondheim 1934. Beretning. Der blir det kort fortalt at firmaet har laga ei grafisk framstilling av all eksport/import/transitt av fiskevarer gjennom Trondheim i 1933.

Det særeigne firmanamnet kjem av at han som starta det, heitte Rolf Wahl Haukaas, fødd i Trondheim i 1911. I boka Studentene fra 1929 står det at han arbeidde som reklamekonsulent i Trondheim 1930‒36. Eit oppslag i Oslo Handelsregister viser at AS Reklamehauk blir etablert i Oslo i 1936. Disponentar for selskapet er Haukaas og Harald S. Johanssen. I 1940 finn vi Haukaas som reklame- og salskonsulent i Stockholm, og frå 1943 dreiv han sitt eige byrå Rolf Haukaas Reklam same stad. Han arbeidde også med å omsette norske bøker til svensk.

Vi veit at Reklamehauk under krigen bl.a. laga propagandamateriell for NS. I Berit Nøklebys bok Holdningskamp (1986), ein del av bokverket Norge i krig, er det på s. 10 gjengitt eit av dei oblata eller brevmerka (frimerkeliknande lappar som framhevar ein organisasjon) som byrået laga. Dette var ikkje Haukaas med på, for han flykta til Sverige i 1940. Der var han visstnok kontaktmann for kurerar i den norske motstandsrørsla. Tyske kjelder nemner i denne samanhengen Bjørn S. Johanssen som kurer, jfr. at Haukaas sin meddisponent heitte Harald S. Johanssen!

Rolf Wahl Haukaas var gift og hadde to born. Han døydde i Stockholm i 1983.

21.8.2019 Odd Sørås

I 1938 og –39 hadde O.A. Devolds Sønner AS ein serie humoristiske annonsar for herreunderkleda av merket Rose-Maco i Arbeidermagasinet, som var eit svært populært vekeblad den gongen. Eg trur mange kan ha interesse av å sjå korleis fabrikken marknadsførte produkta sine for omkring åtti år sidan. Her er nokre av desse annonsane.

Enno hadde ikkje 1938-rettskrivinga hatt tid til å verke inn på reklamespråket, det ser vi av stavemåtane sig, mig, opmuntrende, undertøi og blåtrøie. Vi merkjer oss dessutan at Devold her brukar «Aalesund» som adresse.

Forutan dei velsittande underkleda av makko-bomull var det blåtrøya som særleg gjorde Devold-namnet kjent. Eg tar med ein av dei mange blåtrøye-annonsane, også den frå Arbeidermagasinet. I dette bladet annonserte samtidig Devolds konkurrent Salhus Tricotagefabrik ved Bergen for sin Krone Maco. Deira annonsar brukte ikkje humoristiske verkemiddel, og stod ikkje i same nummera som Devolds!

Johan Sunde har funne desse flotte Devold-annonsane, som også må vere frå 1930-åra.  Eg har funne spor etter den tredje av Rose Maco-annonsane nedanfor, den stod fem gonger i avisa Sunnmøre Tidend hausten 1937. Sunnmøre Tidend var eit bondeblad som kom ut i Ålesund frå 1932 til 1940. O.S.